Donanımı kullanmak için gerekli
programlardır. Bilgisayarın nasıl çalışacağını söylerler. Belirli bir işlemi
yapmak üzere bilgisayara kurulurlar. Bilgisayara yüklenen her türlü program
yazılımdır.
Yazılım, kullanıcıların bilgisayarda
işlerini yapmalarına imkân veren tüm programlara verilen genel addır.
Yazılımlar; Sistem Yazılımları ve Uygulama Yazılımları olmak üzere iki ana
gruba ayrılırlar.
Uygulama
Yazılımları
Kullanıcıların belli başlı bazı işlemleri yapmalarına imkân veren
yazılımlardır. Uygulama yazılımlarının geliştirilmesi için programlama dilleri
ve diğer bazı uygulama geliştirme araçları kullanılır. Uygulama yazılımları
genellikle belli bir işletim sistemi altında çalıştırılmak üzere hazırlanır.
Örneğin, Windows işletim sistemi altında çalıştırılmak üzere hazırlanan bir
kelime işlem programı Android veya Machintosh işletim sistemini kullanan
kişisel bilgisayarlarda çalışmayacaktır.
Günümüzde bilgisayar sistemleri için geliştirilmiş çok sayıda genel amaçlı uygulama
yazılımı mevcuttur. Bunların sayısı ve özellikleri her geçen gün hızla
artmaktadır. Bu yazılımlardan kişi ve kurumlarca en yaygın olarak
kullanılanları; kelime işlem programları, elektronik hesap tablosu programları,
sunum programları, dosya yönetim, internet tarayıcı, media oynatıcı ve
antivirüs programlarıdır.
Kelime İşlemci Programları: Bilgisayarın, çok
güçlü özellikleri olan bir daktilo makinesi gibi kullanılması özelliğini
sağlayan programlardır. Hazırlamak istediğiniz belgede grafik, tablo, resim,
dipnot ve belgeyi birden fazla sütun halinde düzenlemek gibi özellikleri
sağlarlar. Bu programlar diğer genel amaçlı uygulama yazılımlarına oranla çok
daha yaygın kullanılmaktadır. Örnek: Microsoft Word, LibreOffice Writer,
OpenOffice Writer, Abiword, Apple iWork – Pages, Google Docs
Elektronik Tablolama Programları: Hesap tablosu
programları bilgisayar sistemini son derece özellikli bir elektronik hesap
makinesine dönüştüren programlardır. En basit özelliği verileri oldukları gibi
tablo şeklinde listelemek olduğu gibi, verileri alıp çeşitli türlerde
grafiklere dönüştürme özelliğine de sahiptirler. Örnek: Excel, Lotus 123,
Quattro Pro
Sunum Programları: Belli bir konuda
yapılan araştırmanın ve/veya hazırlanan raporların sonuçlarını bilgisayar yardımıyla
diğer kişilere anlatmak için kullanılır. Sunum genellikle bilgisayara bağlı
bulunan bir projeksiyon cihazı yardımıyla yapılır. Bu uygulamalar her türlü
grafik, ses ve video görüntülerinin kullanılmasına imkân verir. Örnek:
Microsoft Powerpoint, Prezi, Zoho Show, Emaze, Powtoon…
Media Oynatıcılar (Players): Her türlü müzik ve
video dosyasını açmaya yarayan programlardır. Örnek: Windows Media Player,
iTunes, GomPlayer, Real Player…
Antivirüs Programları: Bilgisayarları
zararlı yazılımlara ve virüslere karşı koruyan programlardır. Örnek: Kaspersky,
Eset NOD32, Norton, Avast, AVG, Avira Antivir…
Sistem
Yazılımları
Uygulama yazılımları ile bilgisayar donanımı arasında aracılık eden yani
bilgisayar sisteminin pürüzsüz bir şekilde çalışmasını sağlayan yazılımlardır.
İşletim Sistemi Yazılımları: Bir işletim
sistemi, bilgisayar kaynaklarının yönetimi ve kontrolünü sağlayan yani
bilgisayar sisteminin yapacağı işleri yöneten programlar bütünüdür. Kullanıcıya
bilgisayarın kaynaklarını mantıksal bir ortamda yönetme ve yönlendirme imkânı
verir, pek çok fonksiyonu ise kullanıcının haberi bile olmadan kendisi
üstlenir. Bir işletim sisteminin gerçekleştireceği temel işlemler;
- Merkezi İşlem Birimini farklı
işlere yönlendirmek, yönetmek,
- Ana belleği yönetmek,
- Harici kayıt cihazlarını
yönetmek,
- Giriş/çıkışları kontrol etmek,
- Bilgisayar sisteminin güvenliği
ve kontrolünü sağlamaktır.
Sürücüler (Drivers): Bilgisayarınızın donanım
aygıtlarıyla iletişim kurmasını sağlayan yazılımdır. Sürücüler olmadan,
bilgisayarınıza bağlı aygıtlar (fare, klavye…) düzgün çalışmaz. Örneklendirmek
gerekirse ne olduğunu bilmediğiniz bir aygıt ile karşılaştığınızı düşünün.
Yapacağınız iş kullanma kılavuzunu okuyarak aygıtın ne olduğunu, ne işe
yaradığını ve nasıl kullanılacağını öğrenmektir. İşte bilgisayar için de sürücü
bir nevi kullanma kılavuzudur.